Caga tió i inne świąteczne zwyczaje. O Bożym Narodzeniu w Katalonii.

Święta Bożego Narodzenia w Katalonii, podobnie jak w Polsce, są ściśle określone kalendarzem liturgicznym, ale obok zwyczajów chrześcijańskich kultywowane są tradycje pogańskie, które nie występują w polskiej kulturze.

Caga Tió

Wiele osób przechadzających się po świątecznych straganach szczególnie ciekawi i zdumiewa figurka wykonana z pnia drewna, z wymalowaną buzią i tradycyjną czapką katalońską. Tió de Nadal, popularnie nazywany Caga Tió, już od 8 grudnia gości w katalońskich domach, po to, aby w Wigilię „wydalić” słodycze, a czasami też zabawki. Ten magiczny pień przykrywa się kocykiem, który ma chronić tió przed chłodem, i karmi smakołykami przez cały okres przedwigilijny. 24 grudnia dzieci uderzają go kijami (co ma ułatwić pieńkowi proces trawienia i wydalania upominków) i śpiewają przy tym piosenkę: Caga tió, tió de Nadal / No caguis arengades, que són salades / Caga torrons, que són més bons! (Rób kupę tió, pieńku bożonarodzeniowy/Ale nie wydalaj śledzi, które są słone/ Wydalaj torrons, które są dużo lepsze). Dzieci, które nie zachowywały się grzecznie, zamiast cukierków, czy czekoladek, mogą otrzymać węgiel. Caga tió rozdaje drobne upominki, właściwym dniem prezentów jest 6 stycznia, Święto Trzech Króli.

Ciekawą i równie zadziwiającą postacią tych świąt jest el caganer. Figurka ta, która przedstawia osobę ze spuszczonymi majtkami, w trakcie załatwiania potrzeby fizjologicznej, pochodzi z epoki baroku.  Obecnie zyskała dużą popularność, ze względu na to, że prezentuje ludzi sławnych, tj. sportowców, polityków, ludzi ze świata sztuki. Takiego ludka stawia się w bożonarodzeniowej szopce po to, aby przyniósł szczęście.

W szopce, która po katalońsku nazywa się el pessebre, można podziwiać wystrój przypominający krajobraz betlejemski, z figurkami dziewicy Maryi, świętego Józefa, Dzieciątka Jezus, Trzech Króli, zwierząt, które są ulubieńcami pasterzy. Czasem można też oglądać szopki z żywych postaci, mniej lub bardziej profesjonalnych aktorów. Betlejemska szopka jest ozdobą świąteczną w wielu katalońskich domach, ale są też takie przeznaczone dla szerszej widowni, wystawiane np. na placach miejskich. W tym roku w Barcelonie szopki w kształcie choinkowej bombki można zobaczyć na Plaça de Sant Jaume.

Już od połowy grudnia w wielu teatrach można obejrzeć  Els Pastorets, są to polskie Jasełka- sztuka składająca się ze scen nawiązujących do narodzin Jezusa. Chociaż przedstawienie może zawierać różne interpretacje tej tematyki, ogólnie składa się z aktów związanych z przyjściem na świat Pana, dyskusją pomiędzy aniołami i demonami. W Katalonii els Pastorets cieszą się dużą popularnością nie tylko wśród przedstawień szkolnych, jako celebrowanie ostatniego dnia przed przerwą świąteczną trwającą aż do 6 stycznia włącznie, lecz także wśród spektakli teatralnych, dla szerokiej publiczności.

Caganers

Boże Narodzenie świętowane 25 grudnia, jest dniem spotkań w gronie rodzinnym i delektowania się świątecznymi daniami. Wśród potraw nie może zabraknąć l’escudella de galets (danie przypominające rosół z makaronem w kształcie muszelek wypełnionych mięsem i warzywami ), pieczonego mięsa z kurczaka, wołowiny lub indyka, i typowych słodkości jak torrons (słodka masa z orzechów lub innych bakalii) i neules (rurki waflowe).

26 grudnia jest dniem Sant Esteve i jest to kolejny dzień spotkań z rodziną. Degustuje się wtedy świąteczne potrawy, z których najpopularniejszą są els canelons de Sant Esteve (danie przypominające lazanię z farszem składającym się z mięsa, warzyw, tuńczyka). Jest to również czas powrotów do domów, zgodnie z tym, co mówi katalońskie przysłowie: Per Nadal, cada ovella al seu corral; per Sant Esteve, cada ovella a casa seva (Na Boże Narodzenie każda owca na pastwisko; na Sant Esteve, każda owca do swojego domu).

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia!

A dla tych, którzy mieszkają w Katalonii, pamiętajcie o tym, że 28 grudnia jest dniem Prima Aprilis i nie wierzcie wszystkiemu, co usłyszycie i zobaczycie. Tak w prasie, jak i w Internecie, publikowane są fałszywe informacje. Im bardziej prawdopodobne, tym bardziej powinny budzić wątpliwości. I nie zapomnijcie o les nadales (kartkach świątecznych).

http://ca.wikipedia.org/wiki/Nadal

Anita Janczak